مقالات حقوقی . شعبه یا نمایندگی شرکت خارجی

به نام خدا

1 –  تاریخچه مختصر ثبت شركتها و ثبت شعب شركت‌های خارجی

ثبت شركت‌های خارجی یا شعب آنها در دو مقطع به طور مختصر تشریح می‌گردد.

الف – قبل از انقلاب اسلامی

ثبت شركتهاهی خارجی و شعب یا نمایندگی آنها در قبل از انقلاب اسلامی بر اساس ماده 3 قانون راجع به ثبت شركتها مصوب 11 خرداد 1311 شمسی با اصلاحات بعدی و رعایت مواد 4 و 5 و 6 و 7 و 8 و 9 همان قانون و همچنین مواد 1 تا 24 نظامنامه اجرا قانون ثبت شركتها مصوب 2 خرداد 1310 با اصلاحات بعدی صورت می گرفت.

منعی برای ثبت شركت‌های خارجی وجود نداشت و همچنین تفكیكی برای ثبت شركت خارجی یا ثبت شعبه شركت خارجی و یا ثبت نمایندگی شركت خارجی به طور خاص نبود.

ب – بعد از انقلاب اسلامی

ثبت شركتهای خارجی و شعب و نمایندگی آنها بعد از انقلاب اسلامی بر خلاف اصل 81 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران كه می‌گوید دادن امتیاز تشكیل شركتها و مؤسسات در امور تجارتی و صنعتی و كشاورزی و معادن و خدمات به خارجیان مطلقآ ممنوع است تشیخص داده شد به همین جهت نخست وزیر وقت (شهید رجایی) طی نامه شماره 83240 مورخ / 1/ 1360 مراتب را از شورای نگهبان قانون اساسی سؤال نمودند و شورای نگهبان قانون اساسی در نظریه مورخ 2/2/1360 خود اعلام داشت شركت‌های خارجی كه با دستگاههای دولتی ایران قرارداد قانونی منعقد نموده‌اند می‌توانند جهت انجام امور قانونی و فعالیت‌های خود در حدود قراردادهای منعقده طبق ماده 3 قانون ثبت شركتها به ثبت شعب خود در ایران مبادرت نمایند و این امر با اصل قانون اساسی مغایرتی ندارد.»

بعد از وصول نظریه شورای نگهبان قانون اساسی شعب شركتهای خارجی كه با دستگاههای دولتی ایران (وزارتخانه‌ها و ادارات و شركت‌های دولتی) دارای قرارداد بودند با رعایت نظر شورای نگهبان در خصوص اصل 81 قانون اساسی و ارائه معرفی نامه دستگاه ذیربط و قرارداد و مدارك ثبت شركت، ثبت می‌شدند.

با توجه به وضعیت اقتصادی در جهان و اشتیاق شركتهای خارجی به حضور در جمهوری اسلامی ایران، دولت لایحه اجازه ثبت شعبه یا نمایندگی شركت‌های خارجی» را تقدیم مجلس شورای اسلامی نمود و النهایه قانون اجازه ثبت شعبه یا نمایندگی شركت خارجی به تصویب مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان قانون اساسی رسید.

2-  چه شركتهایی مجاز به ثبت شعبه یا نمایندگی در ایران هستند؟

آئین‌نامه اجرائی قانون اجازه ثبت شعبه یا نمایندگی شركت‌های خارجی تحت شماره 930 – 78 / م / ت 19776 مورخ 12/2/1378 به تصویب هیأت وزیران رسید. بر اساس ماده یك آئین‌نامه، شركت‌هایی كه در كشور محل ثبت خود شركت قانونی شناخته می‌شوند – یعنی بر اساس قوانین و مقررات كشور متبوع خود تشكیل شده و دارای شخصیت حقوقی ثبت شده هستند می‌توانند برای فعالیت در ایران در زمینه‌هایی كه ذكر خواهد شد بر اساس قوانین و مقررات مربوطه اقدام به ثبت شعبه یا نمایندگی خود نمایند.

ثبت شعبه یا نمایندگی شركت خارجی در ایران مشروط به عمل متقابل كشور متبوع شركت خارجی می‌باشند، یعنی اگر در كشور متبوع شركت خارجی شعب یا نمایندگیهای شركت‌های ایرانی به ثبت برسند آن شركتها نیز می‌توانند نسبت به ثبت شعبه یا نمایندگی شركت خود در ایران اقدام نمایند.

3 – زمینه‌های فعالیت برای شركت‌های خارجی

1 – ارائه خدمات بعد از فروش كالاها یا خدمات شركت خارجی

در صورتی كه شركت‌های خارجی اقدام به فروش كالا یا خدمات به اشخاص ایرانی بنمایند، برای ارائه خدمات بعد از فروش (گارانتی – وارانتی) می‌توانند تقاضای ثبت شعبه یا نمایندگی شركت خارجی را بنمایند.

2 – انجام عملیات اجرائی قراردادهایی كه بین اشخاص ایرانی و شركت خارجی منعقد می‌شود.

در خصوص شروع عملیات اجرایی و انجام موضوع قراردادهای منعقده بین اشخاص ایرانی (اشخاص حقیقی، اشخاص حقوقی اعم از خصوصی و دولتی) و شركت‌های خارجی، طرف خارجی می‌تواند تقاضای ثبت شعبه یا نمایندگی خود را  نماید.

3 – بررسی و زمینه‌سازی برای سرمایه‌گذاری شركت خارجی در ایران

مقدمتآ باید گفت شركت‌های خارجی كه قصد سرمایه‌گذاری در ایران را دارند، به دو نحو زیر می‌توانند اقدام نمایند:

الف: در چهارچوب مقررات قانون مربوط به جلب و حمایت سرمایه‌های خارجی» مصوب آذرماه 1334 از طریق مراجعه به سازمان سرمایه‌گذاری و كمك‌های اقتصادی و فنی ایران و تسیلم مدارك و اخذ مصوبه هیأت وزیران جهت سرمایه‌گذاری.

ب : مشاركت مستقیم با اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی از طریق ایجاد شركتهای تجاری یا سهیم شدن در شركتهای تجاری موجود

در ارتباط با بررسی و زمینه‌سازی برای اقدام در زمینة دو مورد فوق، شركتهای خارجی می‌توانند اقدام به تاسیس شعبه یا نمایندگی نمایند.

4 – همكاری با شركت‌های فنی و مهندسی ایرانی برای انجام كار در كشورهای ثالث.

در مواردی كه شركت‌های فنی و مهندسی ایرانی برای انجام امور صنعتی، فنی، عمرانی و غیره در كشورهای ثالث انتخاب شده و جهت انجام امور مربوطه با یك یا چند شركت خارجی قرارداد مشاركت منعقد نموده باشند شركت‌های خارجی طرف قرارداد با ارائه مدارك لازم می‌تواننند نسبت به ثبت شعبه یا نمایندگی خود در ایران اقدام نمایند.

همچنین شركتهای فنی و مهندسی خارجی كه برای انجام پروژه‌هائی در كشور ثالث انتخاب شده‌اند، و جهت انجام اینگونه پروژه‌ها با شركتهای فنی و مهندسی ایرانی طی قرارداد مشاركت داشته باشند، می‌توانند نسبت به ثبت شعبه یا نمایندگی خود در ایران اقدام نمایند.

5 – افزایش صادرات غیر نفتی جمهوری اسلامی ایران و انتقال دانش فنی و فناوری.

شركت‌های خارجی كه در پیشبرد صادرات محصولات غیر نفتی از قبیل تولیدات صنعتی و كشاروزی و صنایع دستی و فعالیت باشند.

شركت‌های خارجی كه دانش فنی Know – how)) ساخت محصولات را به اشخاص ایرانی منتقل می‌نمایند.

و شركت‌های خارجی كه فناوری (تكنولوژی) محصولات صنعتی را در اختیار داشته و در ارتباط با ایجاد تأسیسات و كارخانه‌ها و كارگاههای مختلف جهت تولید انواع محصولات اقدام به انتقال فناوری به اشخاص ایرانی می‌نمایند، می‌توانند نسبت به ثبت شعبه و نمایندگی خود در ایران اقدام نمایند.

6 – انجام فعالیت‌هایی كه مجوز آن توسط دستگاههای دولتی كه به طور قانونی مجاز به صدور مجوز هستند صادر می‌گردد از قبیل ارائه خدمات در زمینه‌های حمل و نقل، بیمه و بازرسی كالا، بانكی، بازاریابی و غیره.

شركت‌های خارجی كه در ارتباط با رائه خدمات در زمینه‌های مختلف با یكی از دستگاههای دولتی ایران دارای قرارداد باشند و یا برای ارایه خدمات در زمینه‌های مذكور محتاج به اخذ مجوز از دستگاههای دولتی خاص باشد كه قانونآ مجاز به صدور مجوز فعالیت باشند، می‌توانند نسبت به ثبت شعبه و نمایندگی خود در ایران اقدام نمایند. ارائه خدمات در زمینه‌های حمل و نقل اعم از دریایی، هوایی، زمینی (جاده‌ای و ریلی) با اخذ مجوز از سازمان‌های ذیربط مانند سازمان حمل و نقل و پایانه‌های كشور میسر است و همچنین فعالیت در زمینه بانكی با اخذ محوز از بانك مركزی جمهوری اسلامی ایران مجاز می‌باشد و همینطور سایر دستگاههای مسؤول می‌توانند در زمینه‌های یاد شده مجوز فعالتی صادر نمایند.

4 – شعبه شركت خارجی

بر اساس ماده 2 آئین‌نامه اجرایی قانون اجازه ثبت شعبه یا نمایندگی شركت‌های خارجی، شعبه شركت خارجی واحد محلی تابع شركت اصلی (مادر) است كه مستقیمآ به وسیله نماینده یا نمایندگان خود موضوع و وظایف شركت اصلی را  در محل انجام می‌دهند.

5 – مسؤولیت شركت خارجی

فعالیت شعبه در ایران تحت نام و با مسؤولیت شركت اصلی (مادر) خواهد بود.

بنابراین كلیة وظایف و مسؤلیت‌های قانونی را شركت اصلی دارد و در صورت وم پاسخگو خواهد بود.

6– نماینده یا نمایندگی شركت خارجی

نماینده شركت خارجی، شخص حقیقی یا حقوقی است كه بر اساس قرارداد نمایندگی، انجام بخشی از موضوع و وظایف شركت طرف نمایندگی را در محل بر عهده گرفته است.

7– مسؤلیت نماینده یا نمایندگی شركت خارجی

نماینده یا نمایندگی شركت خارجی نسبت به فعالیت‌هایی كه تحت نمایندگی شركت طرف نمایندگی در محل انجام می‌پذیرد، مسؤلیت خواهد داشت.

8 – اداره امور نمایندگی

اداره امور نمایندگی ثبت شده طبق آئین‌نامه اجرای قانون اجازه ثبت شعبه یا نمایندگی شركت‌های خارجی باید توسط یك یا چند شخص حقیقی مقیم ایران انجام گیرد.

مقالات حقوقی ... رحم اجاره ای (قسمت دوم)

مقالات حقوقی ... پند و اندرزهای شرب خمر

مقالات حقوقی ... پند و اندرزهای راهنمایی و رانندگی ۷